Morgen luister ik naar de Troonrede met mijn “turflijstje” in de hand. Waarschijnlijk luister ik er meerdere keren naar en lees en herlees ik Troonrede en Miljoenennota meerdere keren. Ik wil horen, lezen en zeker weten voor welke van de acht woorden en de bijbehorende bevrijdende stappen de regering aandacht heeft. Hoe laat de regering zien onze individuele vrijheid koste wat het kost te beschermen? Welke stappen worden gezet? Luister en lees je mee?




Een bijdrage van Jos van der Horst, auteur van Onze vrijheid zit in een wurggreep. En daar kunnen we zelf wat aan doen! 

Vertrouwen is het vijfde woord
Het vertrouwen in overheid, politiek en verwante instituten, is niet groot en staat fors onder druk. Dit heeft meerdere oorzaken zoals de vermarkting van Nederland, de door ketsende monologen verdrongen maatschappelijke dialoog, het voortdurende polderen, de betrekkelijkheid van partijprogramma’s en verkiezingsbeloftes die telkens weer het onderspit delven tijdens formatie of bij tegenwind en natuurlijk het verschijnsel desinformatie. Fake news en andere pogingen om onze kijk op de wereld te beïnvloeden met andere middelen dan waarheidsgetrouwe informatie, zijn zeer breed verspreid. Steeds vaker is sprake van op het randje balancerende PR en marketingcommunicatie, die bewindspersonen, overheidsinstituten en overheidsbeleid “verkoopt” alsof het gaat om marktproducten, ondernemingen en ondernemers. Zo wordt het vertrouwen nog steeds verder en verder onder druk gezet. Bij gebrek aan vertrouwen kan er weinig tot niets meer. Wantrouwen maakt onvrij door de behoefte aan preventieve, beperkende spelregels en toezicht. Welke stappen worden gezet om het vertrouwen van de burgers te herstellen en versterken? Hoe laat de overheid zien, burgers, consumenten en werkers te vertrouwen?

Soevereiniteit is het zesde woord
Big tech ondernemingen nemen alle ruimte om onze persoonlijke gedragsdata te verzamelen en bewerken. Hen worden nauwelijks beperkingen opgelegd. Met aan kracht en effectiviteit winnende lerende algoritmen versterken zij hun greep op ons gedrag. Zij bepalen welke data worden verzameld, wat er met deze data wordt gedaan en wie hiervan gebruik mag maken. Dit zonder enige vorm  van democratische controle en met zeer beperkte spelregels. Andere ondernemingen, overheden en hieraan verwante instituten, maken graag gebruik van deze data en de mogelijkheden die zij bieden. Deze dreiging gaat verder dan onze privacy. Onze vrijheid is hier in het geding omdat ons recht op een soevereine, ongemanipuleerde toekomst, onder vuur ligt. In hoeverre kunnen we er op vertrouwen dat onze emoties en gedachten nog van onszelf zijn? En dat deze niet worden ingegeven door op algoritmen gebaseerde beïnvloeding? Deze vragen winnen de komende jaren aan belang. Welke maatregelen worden genomen om onze soevereiniteit en vrije toekomst te beschermen tegen de datahonger van de big tech ondernemingen?

Consumptie is het zevende woord
Ondernemingen en overheden doen veel moeite om onze consumptie te stimuleren. Zeker in tijden van afnemende economische groei. Hoe gretiger wij consumeren, des te beter gaat het immers met de economie.  En daar heeft iedereen baat bij. Om diezelfde reden voeren overheden en Centrale Banken wereldwijd beleid dat er op is gericht lenen aan te moedigen. Met iedere aanmoediging tot consumptie en lenen wordt onze individuele vrijheid verder onder druk gezet. Deze is in het geding door de geldhonger die steeds groeiende consumptie met zich meebrengt. Gretige consumptie creëert grote financiële behoeften met gevolgen voor onze persoonlijke vrijheid. Bijvoorbeeld als werker. Ik kijk uit naar woorden die duidelijk maken dat er een rem wordt gezet op hyperconsumptie en lenen. Wat is onze gezamenlijke definitie van het duurzame niveau dat zowel onze individuele vrijheid de ruimte geeft, als houdbaar is met het oog op de sociale, maatschappelijke, ecologische en economische gevolgen? En ja, dat betekent dat ik benieuwd ben naar een antwoord op de vraag wanneer Nederland, net zoals Rupsje Nooitgenoeg, tóch genoeg gegeten heeft.

Betrokkenheid is het achtste woord
Een goed functionerende democratie heeft betrokken burgers nodig die zich verantwoordelijk weten voor de samenleving. Het herstellen van de positie van de burger en het terugdringen van de klant  of consument in het publieke domein, zijn hiervoor belangrijke voorwaarden. Maar er is meer nodig. 

Vereist is de actieve betrokkenheid van burgers. Samen denken, praten en stappen zetten, om de koers van Nederland vorm te geven. Dit vraagt om brede maatschappelijke gesprekken van burgers, overheden, politiek en ondernemingen, belangenbehartigende organisaties, innovatieve instituten, filosofen, kunstenaars, psychologen, sociologen, ethici, economen, technologen en wie al niet meer. Iedereen die antwoorden zoekt, of mogelijk al vond, is welkom aan deze gesprekstafels. Zoveel mogelijk wordt gebruik gemaakt van datgene wat er al is. Het wiel hoeft niet altijd nog uitgevonden te worden. Er is een indrukwekkende visionaire denk- en daadkracht in onze samenleving. Her en der worden ideeën ontwikkeld, stappen gezet, nieuwe ziens- en werkwijzen getest en toegepast. Hoe vergroot de regering onze betrokkenheid bij  de toekomst van Nederland? Hoe maken wij samen werk van onze vrijheid. 

​Lees hier de eerste vier woorden. 

Een bijdrage  van Jos van der Horst. In zijn boek 'Onze vrijheid zit in een wurggreep. En daar kunnen we zelf wat aan doen' beschrijft hij 4 maatschappelijke ontwikkelingen die niet alleen de vrijheid van burgers inperken, maar ook professionals en professionele organisaties ontkrachten en lam slaan.  Dit heeft vooral grote gevolgen in het publieke domein. Bijvoorbeeld in zorg en onderwijs. Maar ook daarbuiten.