“Ik ben niet zo te spreken over de kant waar Nederland en de Nederlanders zijn heengegaan de afgelopen twintig jaar. Ik voel me daar niet zo in passen. Ik ben niet zo materialistisch, niet zo schreeuwerig en zo oppervlakkig als het gros van de mensen op mij overkomt. Ik voel me zelf als iemand die aan de rand van het zwembad staat toe te kijken, terwijl iedereen lustig rondspartelt. Ik volg het allemaal vanaf de kant.”

JV is een man van 52 jaar oud. Hij woont in een modern ingericht appartement in Utrecht. Na de middelbare school volgde hij een universitaire studie. Daarna ging hij aan het werk, maar na een paar tijdelijke baantjes heeft hij nooit meer gewerkt. Het contact met collega’s en de hoge verwachtingen die ze van hem hadden, vielen hem zwaar. Hij kreeg psychische problemen en werd uiteindelijk vrijgesteld van sollicitatieplicht. JV leeft al veel jaren in een sociaal isolement. De contacten met zijn familie zijn in de loop der tijd weggevallen en vrienden heeft hij nooit gehad. Hij is geen lid van clubs of verenigingen en neemt geen deel aan sociale activiteiten. Hoewel hij inmiddels gewend is aan het alleen zijn, vindt hij zijn geïsoleerde leven niet gemakkelijk. Hij heeft geen emotionele steun, er is niemand die hij kan bellen als hij het moeilijk heeft, en hij mist soms een praatpaal. “Je hebt van die echte kluizenaars die het wél goed kunnen”, zegt hij. “Maar ik vind het heel moeilijk.” Hij mist contacten en voelt zich eenzaam, maar ziet geen mogelijkheden om daar verandering in te brengen. JV is slechts een voorbeeld van de mensen die ik in 25 jaar onderzoek naar eenzaamheid en sociaal isolement heb leren kennen. Mensen die letterlijk en figuurlijk buiten de samenleving staan. Omdat ze het gevoel hebben niet te passen in de samenleving, de sociale druk van de samenleving te zwaar vinden, en zich verloren of verlaten voelen. Ze zijn afgevallen omdat ze niet mee kunnen doen aan het sociale en maatschappelijke leven, of afgehaakt omdat ze niet mee willen doen.

Lees het artikel hier of word abonnee en krijg toegang tot alle artikelen van Sozio op sociaaldigitaal.nl.

Prof. drs. Anja Machielse is emeritus hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek. Haar onderzoek is gericht op de betekenis van sociale relaties, zowel voor het persoonlijke leven als voor de bredere gemeenschap. De spanning tussen individuele autonomie en de eisen van de sociale omgeving staan daarbij centraal.