Tijdens de piek van de coronacrisis in maart/april was er veel aandacht en waardering voor de medische zorgverleners in Nederland. Een groep die minder vaak genoemd werd, waren de professionals die psychische hulp, zorg en ondersteuning geven. Maar ook zij kregen te maken met sterk veranderde werkomstandigheden en mogelijk een hogere werkdruk. Wij onderzochten in opdracht van ZonMw de gevolgen van de pandemie op het werk, werkbeleving en hun eigen mentale gezondheid. Hierbij werkten wij nauw samen met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen, koepels van zorgaanbieders en andere partijen zoals MIND en Hogeschool Inholland.

“Het is hard nodig om juist nu te kijken hoe we de gezondheid en vitaliteit van deze groep professionals het beste kunnen ondersteunen", aldus collega Marja van Bon-Martens (senior onderzoeker Mentale gezondheid & Preventie). "Vooral omdat wij verwachten dat de indirecte gevolgen van de coronapandemie, zoals inkomensverlies en de economische recessie, een grote impact zullen hebben op de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking. We zullen dus de komende tijd een nog groter beroep moeten doen op deze professionals. Daarnaast bestaat er nog altijd het risico van een tweede golf, de pandemie is immers nog niet onder controle. Het is daarom extra belangrijk om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van deze mensen en hun werkdruk en mentale gezondheid structureel te monitoren."

De vragenlijst is in de periode 23 juni tot en met 20 juli 2020 online uitgezet. Dit was de periode waarin de piek van de besmettingen voorbij was en de coronamaatregelen versoepeld werden. De lijst werd ingevuld door 1.862 professionals met directe cliëntencontacten voor psychische en psychosociale hulp, zorg en ondersteuning tijdens de coronacrisis. De uitkomsten lieten zien dat de professionals kampten met een hogere werkdruk tijdens de coronacrisis (toename van 7,0 naar 8,1 tijdens de piek van de crisis op een schaal van 1 t/m 10). Deze toename werd voornamelijk veroorzaakt door de inspanning die het kostte om in contact te blijven met cliënten (64,8%), het naleven van de COVID-19 protocollen (55,2%) en de veranderde beschikbaarheid van collega’s (46,4%).

Ook gaf ruim de helft van de respondenten aan dat zij slechts gedeeltelijk de zorg konden bieden die de cliënten nodig hadden. Dit kwam enerzijds omdat de organisatie niet meer in staat is de kwaliteit van hulp en zorg te bieden die nodig is (47,6%), maar anderzijds ook omdat de cliënten minder vaak dan nodig is langskomen bij hun zorgverlener (39,0%).

Van Bon-Martens: “We zagen de werkdruk gelukkig ook weer afnemen. Maar met een gemiddeld cijfer van 7,6 was het nog niet terug op het oude niveau. Voor de beroepsgroep verpleegkundigen/verzorgenden was de huidige werkdruk nog het verst verwijderd van de gemiddelde werkdruk van vóór de coronacrisis.”

De professionals vonden hun gezondheid en functioneren achteruitgegaan in vergelijking met de situatie vóór de coronacrisis. Dit was vooral het geval voor de psychische gezondheid: bijna een kwart van de professionals voelde zich nu psychisch ongezond. Daarbij leefde een relatief groot deel van de professionals ongezonder dan voor de crisis en had bijna een derde (veel) meer slaapproblemen dan vóór de crisis. Meer dan de helft van de professionals gaf dan ook aan behoefte te hebben aan hulp of ondersteuning, vooral bij het omgaan met de balans tussen privé en werk en het omgaan met communicatie technologie.

De komende tijd gaan wij de data verder analyseren om te kijken naar welke factoren invloed hebben op de psychische gezondheid van de professionals. Samen met het zorgveld wordt een aantal (groeps)interviews georganiseerd voor verdere kwalitatieve verdieping en duiding van deze bevindingen. Daarbij zal ook aandacht zijn voor wat de coronacrisis ten goede heeft opgeleverd, zoals creatieve oplossingen voor nieuwe werkomstandigheden. Op deze wijze verwachten wij gerichte adviezen te kunnen geven om de werksituatie van deze professionals te verbeteren.

Bron: Trimbos