We zien inderdaad aanwijzingen voor de zorgen en waarschuwingen van politieleiding en andere insiders. Op kleine schaal blijken zich, dwars tegen de algehele gunstige ontwikkeling in, tegelijkertijd negatieve trends voor te doen die speciale aandacht en een doordachte eigen aanpak vereisen. Vier zorgelijke trends:

Ten eerste betreft dat de zogenoemde High impact crimes (HIC), zoals straatroof, woninginbraak, overvallen en ernstig geweld. Bij ongeveer een op de vijf overvallen in Nederland blijkt namelijk een minderjarige dader betrokken.

Minstens zo zorgelijk is de recidive onder deze kleine groep serieuze jonge daders. Geheel tegen de dominante trend is de recidive onder hen de afgelopen jaren zelfs licht gestegen. Bovendien blijkt dat 70% van de jongvolwassen zeer actieve veelplegers binnen twee jaar recidiveert.

Een derde verontrustende trend betreft het gebruik van ernstig geweld. Dit betreft weliswaar een zeer kleine groep jongeren, maar recente cijfers suggereren dat de laatste jaren een klein aantal jongeren onder de 20 jaar gemakkelijker dan voorheen naar wapens grijpt als ze zich iets op illegale wijze proberen toe te eigenen

Ten slotte is er een zorgelijke ontwikkeling richting de georganiseerde criminaliteit. Professionals signaleren namelijk dat sommige jongeren de laatste tijd niet alleen makkelijker lijken over te stappen op het gebruik van wapens. Een heel klein deel daarvan lijkt ook makkelijker bereid om die te gebruiken voor het uitvoeren van een moord in het kader van de georganiseerde criminaliteit.

Mustafa: ‘Met 350.000 euro op mijn bankrekening hebben jullie van mij geen last meer'
Mustafa is vreselijk verongelijkt. Hij ziet zichzelf als slachtoffer: hij wordt gediscrimineerd, moet wel delicten plegen om rond te komen en justitie heeft hem abominabel behandeld. Hij vindt dat het hem onmogelijk wordt gemaakt om te stoppen en een normaal leven te leiden. Mustafa is 23 jaar als we hem spreken. Hij heeft zijn vmbo afgemaakt, maar sindsdien school noch werk gehad. Op dit moment leeft hij van een uitkering, meldt hij direct, om eraan toe te voegen dat hij hier natuurlijk niet van kan rondkomen. Hij maakt zich schuldig aan een eindeloze reeks winkeldiefstallen, fietsendiefstallen en heling, autokraken en inbraken in woningen. Op zijn negentiende krijgt hij een ISD-maatregel voor de duur van twee jaar: ‘Dat was helemaal niks. Alleen maar junkies en er is helemaal niks voor mij gedaan. Het zijn allemaal viespeuken daar, ook de bewakers. Allemaal!’

Kort daarop wordt hij opgepakt vanwege zijn nieuwe bron van inkomsten – dealen  Als we vragen of hij er weleens aan denkt om te stoppen antwoordt hij: ‘Als er iemand is die morgen 350.000 euro op mijn bankrekening stort, dan hebben jullie van mij geen last meer hoor. Weet je wat het is, werk kan ik niet krijgen, want ik heb een strafblad. Ik heb dan wel vmbo gedaan, maar daar heb je helemaal niets aan.’ Mustafa vertelt dat vooral zijn vader erop aandringt om te stoppen. Maar van zijn uitkering kan hij volgens hem niet leven en wat moet hij dan? 

Voor een adequate aanpak is het belangrijk om er zo spoedig mogelijk achter te komen in welke ontwikkelingsfase -  richting stoppen met criminaliteit - de jonge veelpleger zich bevindt. Ons onderzoek laat zien dat we drie groepen kunnen onderscheiden: volharders, erkenners en voorbereiders. De eerste groep moet zo lang mogelijk van de straat worden gehouden. Maar de twijfelaars en degenen die al stappen in een andere richting zetten, moeten geschikte kansen worden geboden.

Op 29 september delen 15 deskundigen afkomstig van Lokaal bestuur, wetenschap, politie, justitie, GGZ hun visie op deze problematiek waarin het sleutelwoord motivatie is. Op welke wijze en met welke interventies en bejegening kunnen deze jonge criminelen op een ander spoor worden gezet.

Kijk op https://www.jongeveelplegers.nl/ voor meer informatie

(Abonnees van Sozio hebben uiteraard recht op korting)