“Een goed gesprek”
In het doorsnee ‘goede gesprek’ staat de vraag of het probleem centraal en de weg naar antwoorden en oplossingen. Er wordt werk gemaakt van een goede sfeer en relatie. Bijvoorbeeld door goed te letten op woordgebruik en lichaamstaal. Emoties krijgen vooral aandacht waar deze het gesprek helpen of juist tegenwerken. Positieve emoties worden benut om de tevredenheid over de koers van het gesprek te bevestigen. Negatieve emoties horen zo snel mogelijk opgeruimd te worden. Omdat voorop staat dat we verder moeten, gaat het er vooral om jezelf een beeld te vormen van datgene wat nodig is om jouw vrager+ weer aan boord te krijgen. Zodra je merkt dat dit is gelukt, ga je door. De kou is immers uit de lucht en het gewenste gespreksresultaat is weer binnen bereik.
|
Met vragers+ worden alle mogelijke partners in het gelijkwaardige samenspel bedoeld: cliënten, patiënten, bewoners, burgers, leerlingen, studenten, deelnemers of klanten en de bonuspartners die zij meebrengen: de partners, broers of zussen, kinderen, vrienden voor het leven, papa en mama, opa of oma, straat- en buurtgenoten, vrijwilligers, mantelzorgers of... En de collega’s ‘ uit andere organisaties en sectoren in het sociale domein of zelfs daarbuiten. |
Soms komen wat later dezelfde weerstanden, klachten, conflicten of agressie weer terug en blijkt er toch méér aan de hand te zijn. Vaak zijn de emoties dan heftiger, omdat er eerder toch te weinig aandacht voor was. Er leek toen een verbinding te zijn, maar achter de façade schuurde en wrong het nog steeds. En dat vindt nu zijn uitweg. Een belangrijke reden is dat je maar zeer beperkt zicht krijgt op de behoeften, emoties en overtuigingen van jouw vragers+.
Modellen en theorieën die de in kaart brengen hoe individueel gedrag ontstaat, laten een gelaagdheid zien die reikt van een zingevend vertrekpunt tot en met concreet gedrag. Vertrekpunt zijn de diepste persoonlijke overtuigingen, waarden en normen, die bepalend zijn voor de identiteit en datgene wat jij en ik wel en niet geloven. Dit is de basis voor mijn betrokkenheid als individu. Hier beantwoord ik meer of minder bewust vragen zoals: “Tot welk groter geheel en grotere ambities of doelstellingen voel ik me betrokken?” “Wat doet er voor mij (het allermeeste) toe in mijn leven?”
Betrokkenheid brengt behoeften met zich mee. Datgene wat we nodig hebben of waarnaar we verlangen om het leven te kunnen leven dat we voor ogen hebben. Dit motiveert ons individuele gedrag. Toegegeven, dit is een zeer compacte samenvatting, maar nagenoeg alle gedragsmodellen komen hier op neer.
Het goede gesprek komt niet verder dan het waarneembare gedrag en enige aandacht voor de behoeften van vragers+ (zoals in onderstaande figuur). Veel blijft daardoor verborgen terwijl dit wel invloed heeft op de situatie en het gevoerde gesprek.
“Het goede gesprek”
De verbindende dialoog
De verbindende dialoog gaat daarom verder. Jij beseft dat om jouw ambities te realiseren aansluiting nodig is op de behoeften, betrokkenheid en de diepere zingevende kern van jouw vragers+. Je doet dat niet om jullie gesprek in goede banen te leiden, maar om tot duurzame verbinding en inzicht te komen. Omdat je beseft dat deze diepere verbinding de spil is van jullie gelijkwaardige relatie en samenspel. En dat dit nodig is om tot de best mogelijke resultaten te komen voor jouw vragers+, de samenleving en jouzelf.
Deze verbinding met de behoeften, betrokkenheid en zingeving van jouw vragers+ is niet een specifiek moment in het gesprek, maar is er voortdurend. Empathie is structureel de spil van jouw handelen. De aandacht voor gedrag, behoeften, betrokkenheid en zingeving is er altijd. Jullie gesprek speelt zich dan ook grotendeels op deze diepere niveaus af. Niet met het oog op de voortgang van het gesprek, maar gericht op jullie verbinding en samenspel. Een van de gevolgen is dat jouw inzicht in de persoonlijke wereld van jouw vragers+ zeer breed en diep is (zoals aangegeven in onderstaande figuur).
Wat vraagt dit van sociale professionals?
Sociale professionals die kiezen voor de verbindende dialoog om zo tot een gelijkwaardig samenspel te komen met hun vragers+ , laten ‘in dit gesprek en deze situatie’ met hun gedrag zien...
... dat zij een open, aanwezige en inclusieve attitude omarmen. Zij denken en doen inclusief, uitnodigend, belangstellend, nieuwsgierig, betrekkend. Al hun zintuigen staan wagenwijd open en zijn gericht op gedrag, behoeften, betrokkenheid en zingeving van hun vragers+. Dat is hoorbaar, zichtbaar en voelbaar.
... dat zij vragers+ vertrouwen. Hoe lastig en ingewikkeld de situatie ook is, hoe diep verborgen de betrokkenheid en motivatie van vragers+ ook kan zijn en hoezeer zij er ook blijk van geven “dit” en “jou” niet te willen.
... voortdurend aandacht te hebben voor de vraag of vragers+ kunnen en willen doen wat nodig is. Zij waken er over dat iedereen de ruimte heeft om te kiezen, beslissen en te doen. Ook checken zij of iedereen de benodigde kennis en vaardigheden heeft. Als dat niet zo is, dan zorgen zij voor ondersteuning met raad en daad.
... te willen optrekken in hetzelfde tempo. Zij lopen niet vooruit op hun vragers+. Sterker nog, het tempo van de vragers+ bepaalt hun snelheid. Zij bewandelen hand in hand met vragers+, de weg naar een gezamenlijk antwoord of oplossing.
... samen te kunnen spelen met de vijf fasen van de verbindende dialoog. Hoe? Lees hiervoor het volgende artikel in deze reeks.
Dit artikel is een selectie uit deel 2 van ‘Werk samen!’ De professionele aanpak in het publieke domein’ (Uitgeverij SWP 2023) van Jos van der Horst .
Eerdere bijdrage uit Werk samen!
- Stap 1 Vanuit bezieling en kwaliteit verbinden. Waarom wil ik dit?
- Vier stappen op weg naar een gelijkwaardig samenspel
