"Als we het over jeugdhulp hebben, denken we aan kinderen, jongeren en ouders met problemen. Aan kinderen met autisme, anorexia, trauma’s. Kinderen met ‘moeilijk’ gedrag en kinderen die kampen met de gevolgen van kindermishandeling en seksueel misbruik.

Laat ik u meenemen in de wereld die hierachter schuilgaat: de systeemwereld van de jeugdhulp. Op dit moment zijn veel gemeenten en jeugdhulpaanbieders heel druk met ‘aanbestedingen’. Als u hier niets mee te maken hebt, heeft u waarschijnlijk geen idee van de worsteling van zorgaanbieders en gemeenten op dit vlak, hoeveel geld het kost en hoeveel juridische procedures er worden gevoerd.
 
Waar we graag goede zorg en hulp willen verlenen, moeten we noodgedwongen steeds meer menskracht en geld besteden aan regels, bureaucratie en registratiedwang. Dit onder andere door regels die jaarlijks veranderen, en kleine en grote stelselwijzigingen die maken dat we onze hele administratie moeten omgooien en opnieuw moeten inrichten. We hebben het met onze managers en teamleiders vaker over registratie, administratie, controle en nieuwe regels dan over de vraag hoe we onze zorg kunnen verbeteren.
 
Marktwerking
Op Europees niveau zijn de aanbestedingswetten gemaakt om de marktwerking in de zakelijke wereld te reguleren. Een aantal jaren geleden is de marktwerking in de jeugdzorg geïntroduceerd. In een aanbesteding gaat enorm veel tijd zitten. Het begint met een berg documenten –soms wel vijfhonderd pagina’s- die je door moet spitten. Kunt u zich dat voorstellen? Vijfhonderd pagina’s met voorwaarden, eisen, regels… Voor het schrijven hiervan worden vaak externe partijen ingehuurd. Zo schakelen gemeenten bijvoorbeeld juristen in die expert zijn op het terrein van Europese aanbestedingsregels. Ligt zo’n aanbestedingsdocument er uiteindelijk, dan komen daar vragen over vanuit de zorgaanbieders – honderden vragen zijn geen uitzonderen en die moeten natuurlijk ook allemaal weer worden beantwoord. En als jeugdhulpaanbieders het idee hebben dat ze niet goed genoeg gehoord zijn, dan stappen ze naar de rechter en spannen een kort geding aan. Daar hebben zij ook weer juristen bij nodig. Samengevat: we zitten allemaal tot onze nek in het papierwerk.
 
Sommige zorgaanbieders hebben hierdoor –noodgedwongen- ‘fixers’ in dienst genomen om de aanbestedingen binnen te kunnen halen. Anderen betalen veel geld aan adviesorganisaties die zich bekwaamd hebben in hoe het moet. Goed opgeleide zorgprofessionals worden vrijgesteld van hun eigenlijke werk om de procedures te snappen, in de vingers te krijgen en zich bezig te houden met het schrijven van offertes.
 
Wordt de zorg hier beter van? Geenszins. Helpen we kwetsbare kinderen, jongeren en hun ouders ermee? Absoluut niet. We houden elkaar gevangen in deze regeldrift. De marktwerking in de zorg is een zeer slecht idee gebleken. Wat mij betreft stoppen we er dan ook gewoon mee. Het kan namelijk anders, eenvoudiger. Als we lef tonen en eens gek durven doen.
 
Als we willen kunnen we – als samenleving – drie vliegen in één klap slaan.
Eén: We schaffen alle aanbestedingen in de zorg af. Per direct. Gemeenten zijn namelijk niet verplicht om zorg in te kopen via de Uniforme Europese Aanbestedingsregels.
Twee: Er komt hierdoor veel tijd en energie vrij die besteed kan worden aan de bedoeling van de zorg; kinderen, jongeren, ouders en gezinnen de steun geven die ze nodig hebben. Daarmee lossen we de wachtlijsten op en het tekort aan personeel in de zorg. We zetten ons kapitaal in waar het écht nodig is.
Drie: Gemeenten en zorgaanbieders leggen de basis voor duurzaam partnerschap. Lekker samenwerken, de krachten bundelen om te doen wat nodig is.
 
Kortom: De wereld gaat er met de afschaffing van de aanbesteding een stuk leuker uitzien.
 
Wie durft?

Linda Terpstra

Linda Terpstra is voorzitter van de raad van bestuur van Fier; landelijk expertise- en behandelcentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties.